.

कविता संग्रहाचे नाव : कणसातील माणसं
(प्रातिनिधिक शेतकरी काव्य संग्रह)
प्रकाशक : अखिल भारतीय मराठी शेतकरी साहित्य चळवळ

       
"जातील हे दिस आणि होईलही ठीक
 उद्या तुझ्या शेतामधी उधाणेल पीक
 गाळलेल्या घामासाठी रस्त्यावर ठीक
 हक्कासाठी लढ बाबा मागू नको भीक"

ही कविता परिस्थितीने खचल्यापेक्षा शेतक-यांनी आपल्या हक्कासाठी संघर्ष कराण्याची शिकवण देते.

     
"जे शोध भाकरीचा घेण्या घरून गेले
 हे वृत्त आज आले की ते मरून गेले"
 हा मतला मन सुन्न करून जातो.

       
"माझी माती, माझा माणूस
 माझे चारी धाम...
 राजसा,
 इथेच गाळू घाम..!"

     
"नेमाने असं एक
 सक्षम प्राधिकरण
 जे मागू शकेल
 माझ्या बापाला उध्वस्त करणा-या
 पापाचा खुलासा
 आणि देऊ शकेल दिलासा
 फासावर लटकवून
 या व्यवस्थेला..."

सरकारी यंत्रणेचे अपयश ही कविता अधोरेखित करते.

     
" 'बा' च्या डोळ्यादेखत शेताच्या लिलाव होत होता
  'बा' च्या डोळ्यात पाण्याचा टिपुससुद्धा दिसत नव्हता"

ही कविता अंगावर काटा उभा करणारी आहे.

     
"पीक हालतं डोलतं सारं करपून गेलं
 या बाजिंद्या पाण्यानं काई खरं नाई केलं"

सर्व काही पणाला लावून शेवटी बळीराजाची ओंजळ रिती असते. ही कविता पापण्या ओलावून जाते.
   

     
"पाहून घे महात्मा इथली शिवार राने
 केला भकास भारत शोषून इंडियाने"

तर "स्वदेशीचे ढोंगधतूरे" या कवितेत ते म्हणतात...

"एक आणखी झाडवरती लटकून मेला काल
 तुझ्या कागदी नियोजनाला भोकामध्ये घाल"

अशा शब्दांत सरकारी धोरणावर ते घणाघाती प्रहार करतात.

        कणसातील माणसं या काव्य संग्रहातील कवितांचे काव्याच्या प्रकारानुसार वर्गीकरण करायचे झाल्यास गीत, गेय कविता तथा छंद मुक्त या प्रकारच्या जवळजवळ तेहत्तीस कविता, तेरा गझला, नऊ मुक्त छंदातील कविता, दोन अष्टाक्षरी कविता, एक लावणी तर एका मात्रा वृत्तातील कवितेचा समावेश झाला आहे. अभंग ह्या काव्यप्रकाराची अनुपस्थिती इथे जाणवली. काव्य संग्रहात काही पानांवर समास कवितेनुरूप असायला हवा होता. शेती-शेतकरी या विषयावरील हा प्रातिनिधिक शेतकरी काव्य संग्रह बहुधा पहिलाच काव्य संग्रह असावा ज्यात प्रस्थापित तथा काही नवोदित कवींच्या जे महाराष्ट्राच्या कोकण, विदर्भ, मराठवाडा, खानदेश तथा पश्चिम महाराष्ट्र या भौगोलिक विभागाचे प्रतिनिधीत्व करतात यांचा समावेश झाला आहे.
        शेतक-यांच्या दुःखाचे भांडवल करून साहित्य क्षेत्रात नाव कमविण्यापेक्षा शेतीमधली गरिबी आणि शेतक-याच्या आयुष्यातील लाचारीचे जगणे संपविण्यासाठी लेखणीच्या माध्यमातून शेतीची दुर्दशा थांबवून शेतक-यांच्या आयुष्यात सुखाचे व सन्मानाचे दिवस खेचून आणण्यासाठी लेखणी झिजली पाहिजे हा उदात्त विचार "कणसातील माणसं" हा प्रातिनिधिक शेतकरी काव्य संग्रह प्रकाशित करण्यामागे आहे.

निलेश कवडे अकोला
मो. 9822367706
------------------------------------------------------